Έθιμα των Χριστουγέννων

Οι ετοιμασίες στο Κωνσταντινάτο για τις γιορτές των Χριστουγέννων άρχιζαν από πολύ νωρίς. Οι γυναίκες φρόντιζαν να είχαν το σπίτι καθαροί ρούχα πλυμένα και στεγνωμένα. Οι άντρες έπρεπε να είχαν τελειώσει με τις δουλειές στα χωράφια, να είχαν αλέσει το σιτάρι. Ετοίμαζαν άφθονα ξύλα για τη σόμπα η το τζάκι γιατί έπρεπε να καίει μέρα νύχτα όλες τις μέρες των γιορτών. Κι όλα αυτά για των φόβο των καλικάντζαρων.

Την παραμονή των Χριστουγέννων όλο το χωριό ήταν στο πόδι. Κάθε σπίτι έτρεφε κι από ένα γουρούνι (γρουνι), το οποίο το έσφαζαν την παραμονή. Οι νοικοκυρές χαράματα ξεκινούσαν τα ζυμώματα για να ετοιμάσουν το ψωμί των ημερών, τα χριστόψωμα και τα χαρακτηριστικά «τσρακούδια». Το χριστόψωμο το έφτιαχναν από το ζυμάρι για το ψωμί. Το άπλωναν στο ταψί με τα δάχτυλα και σχημάτιζαν επάνω με κομμάτια ζύμης ένα αλέτρι με τον ζυγό. Δεξιά κι αριστερά σχημάτιζαν τα γράμματα του Ιησού Χριστού και γύρω-γύρω έβαζαν μικρά ψωμάκια τα οποία, την ημέρα των Χριστουγέννων, τα τάιζαν στα ζώα τους. Τα τσρακούδια ήταν και είναι γιορτινά ψωμάκια κι αυτά από το ίδιο ζυμάρι. Τα έπλαθαν με λάδι, μαυροπίπερο και κανέλα σε σχήμα σαλιγκαριού. Τα άλειφαν με αυγό και τα πασπάλιζαν με σουσάμι. Είχαν πρώτη θέση σε όλες τις μεγάλες γιορτές. Ήταν επίσης και τα ψωμάκια των μνημόσυνων. Ετοίμαζαν και μια γλυκιά πίτα, την «μιλίνα». Από νωρίς επίσης ετοίμαζαν τον πατσά (από το κεφάλι του γουρουνιού) και την τηγάνια (από τα εντόσθια). Τα φαγητά αυτά τα έτρωγαν το πρωί μετά την Θεία Λειτουργία. 

Πρωί-πρωί έβγαιναν και τα παιδιά (μόνο τα αγόρια), για να ψάλλουν τα κάλαντα στα σπίτια του χωρίου. Οι νοικοκυρές με χαρά τα υποδέχονταν και τα έδιναν φιλοδωρήματα όπως φρούτα, ξηρούς καρπούς αλλά και «παράδες» (=χρήματα) . Τα κάλαντα όμως δεν τα έψαλλαν μόνο τα παιδιά αλλά και οι μεγάλοι. Με το που νύχτωνε, ξεκινούσαν παρέες-παρέες, γυρνώντας στης γειτονιές του χωρίου. Οι κάτοικοι τους περίμεναν κι άνοιγαν τα σπίτια τους. Τους έδιναν ότι είχε η σοδιά τους. Σιτάρι, κριθάρι, όσπρια, ακόμα και κομμάτια από το φρεσκοσφαγμένο γουρούνι. Τα κομμάτια από το κρέας  τα κάρφωναν σε ένα ξύλινο σουβλί που είχαν μαζί τους γι αυτό το λόγο. 

Το βράδυ της παραμονής καθόταν όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι του Χριστού με τα νηστίσιμα φαγητά. Αφού θυμιάτιζε η νοικοκυρά το τραπέζι, ο πατέρας έκοβε τα χριστόψωμα και τα μοίραζε. Αυτά που περίσσευαν τα κρατούσαν για την παραμονή των φώτων. Τα φαγητά της ημέρας των Χριστουγέννων γινόταν από το χοιρινό, μαγειρεμένο με διαφόρους τρόπους. 

Όπως σε όλες τις γιορτές έτσι και τα Χριστούγεννα, όταν νύχτωνε ξεκινούσαν οι «βίζιτες», δηλαδή επισκέψεις σε σπίτια που γιόρταζαν, για να ευχηθούν. Εκεί φυσικά τους περίμεναν τραπέζια στρωμένα με κάθε λογής μεζέδες, ούζο και κρασί.

Η δεύτερη μέρα ήταν αφιερωμένη στην τακτοποίηση των κρεάτων από τα γουρούνια. Η μέρα ξεκινούσε στις αυλές των σπιτιών. Εκεί, σε μεγάλα καζάνια τσιγάριζαν τα λίπη και τα κρέατα. Από τα λίπη έκαναν λίγο «παστό». Από τα υπόλοιπα λίπη έβγαζαν τη «λίγδα» και τις «τσιγαρίδες» κι από τα κρέατα έφτιαχναν τον «καβουρμά». Αυτά τα έβαζαν μέσα σε μεγάλα πήλινα δοχεία, τις «βατίνες» και τα διατηρούσαν όλο το χρόνο. Αντί για λάδι χρησιμοποιούσαν τη λίγδα κι αντί για κρέας τις τσιγαρίδες και τον καβουρμά.

Επιμέλεια: Μαίρη Καλαμάρη (από αφηγήσεις της Στέλλας Καλαμάρη)